การประกาศความร่วมมือจากผู้นำอาเซียนจากการประชุมที่โตเกียวฉายภาพให้เห็นความยากลำบากของอาเบะซึ่งเผชิญกับการชักจูงชาติอาเซียนให้สนับสนุนญี่ปุ่นในบริบทของภูมิภาคที่ได้รับอิทธิพลจากจีน 

แม้การรวมตัวของผู้นำชาติสมาชิกอาเซียนเนื่องในโอกาสครบรอบ40ปีสายสัมพันธ์ญี่ปุ่นอาเซียนแสดงให้เห็นความสำเร็จของนายอาเบะในการเชื่อมโยงสร้างสายสัมพันธ์กับประเทศสมาชิก

แต่การเผชิญกับการประกาศเขตน่านฟ้าของจีนในเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา รวมถึงการเยือนประเทศอาเซียนของนายอาเบะได้ถูกมองว่าเป็นผลมาจากความเนื้อหอมของกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซียน โดยอาเบะได้เสนอเงินช่วยเหลือและเงินกู้แก่ประเทศสมาชิกใน 5 ปีต่อจากนี้ในวันเสาร์ที่ผ่านมากว่า 2 พันล้านเยน  นอกจากนี้ยังได้เสนอการให้ความช่วยเหลือในโครงการสาธารณูปโภค และมาตรการบรรเทาภัยพิบัติ แต่ในกรณีของการฝึกอบรมด้านความมั่นคงทางทะเลในทะเลจีนตะวันออกกลับพบว่าประเทศสมาชิกบางประเทศมีความร่วมมือบางส่วนกับจีน

แสดงให้เห็นความเชื่อมโยงของประเทศสมาชิกอาเซียนกับจีน และปัจจุบันจีนเป็นประเทศคู่ค้าที่ใหญ่ที่สุดของอาเซียนโดยในปี 2012 มีสัดส่วนถึง 13% ขณะที่ญี่ปุ่นมีสัดส่วน 11% และมีสัดส่วนแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ

เช่น ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่นเป็นตลาดส่งออกที่ใหญ่ที่สุดขณะที่นำเข้าจากจีนและญี่ปุ่นในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกัน ในปี 2012 เมียนมาร์นำเข้าสินค้าจากจีนกว่า 27% ขณะที่นำเข้าจากญี่ปุ่นเพียง 5.3% ธนาคารของญี่ปุ่นกล่าวว่ากัมพูชามี FDI ในปี 1994 - 2011 จากจีนเป็นสัดส่วนถึง 1 ใน 3 ขณะที่ในช่วงเวลาดังกล่าวญี่ปุ่นมีสัดส่วนเพียง 0.6%

และหากเรียงลำดับประเทศสมาชิกอาเซียนตามความต้องการแสดงออกด้วยทีท่าที่รุนแรงต่อจีน อาจเรียงลำดับจากมากไปน้อยได้ดังนี้ ฟิลิปปินส์, เวียดนาม, อินโดนีเชีย, มาเลเซีย, บรูไน, เมียนมาร์, สิงคโปร์, ไทย, ลาว, และกัมพูชา โดยจะเห็นได้จากคำพูดของผู้นำชาติสมาชิกเมื่อกล่าวถึงจีนเมื่อพบกับผู้นำญี่ปุ่น 

เช่น กรณีของผู้นำฟิลิปปินส์มีน้ำเสียงข้องขอความเป็นธรรมกรณีข้อพิพาทเหนือหมู่เกาะพิพาทกับจีนและถือเป็นผู้นำเพียงไม่กี่คนที่มีทีท่าต่อต้านการประกาศเขตน่านฟ้าของจีน ขณะที่ผู้นำอินโดนีเซียเห็นว่าการสร้างความมั่นใจระหว่างจีนและญี่ปุ่นมีบทบาทสำคัญต่อภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ผู้นำบรูไนกล่าวว่าข้อพิพาทระหว่างจีนและญี่ปุ่นควรแก้ไขด้วยการเจรจาระหว่างสองประเทศ ส่วนผู้นำกัมพูชาบอกให้นายอาเบะพยายามพัฒนาความสัมพันธ์กับจีน ขณะที่ผู้นำเมียนมาร์เพียงแต่พยักหน้าเท่านั้นเมื่อนายกรัฐมนตรีของญี่ปุ่นพยายามอธิบายถึงความกังวลเกี่ยวกับทะเลจีนตะวันออก

-----------------

Writer: Toko Sekiguchi

This news was published on December 16, 2013.

Picture: Leaders of ASEAN countries pose for a photo session for the ASEAN-Japan Commemorative Summit at Akasaka State Guesthouse in Tokyo on Dec. 14.

Source: http://blogs.wsj.com/japanrealtime/2013/12/16/asean-leaders-caught-between-tokyo-beijing/